Denken vanuit het regionale energiesysteem. Hoe maatwerkafspraken bij Nobian tot integrale samenwerking leiden
De chemiebedrijven in Delfzijl vormen samen een geïntegreerd systeem, zowel op het gebied van grondstoffen en bijproducten als energie. De plannen van Nobian om te elektrificeren hebben daarom directe gevolgen voor het hele regionale energiesysteem. Nobian is niet alleen producent, maar ook leverancier van stoom en elektriciteit binnen het cluster.
“Om deze transitie goed te laten verlopen, moeten we veel intensiever samenwerken en nadenken over de optimale vorm voor het regionale energiesysteem,” vertelt Robert Jan Poppen, Site Director in Delfzijl.
Dit artikel maakt onderdeel uit van de verhalenreeks over de nieuwe Industrie Agenda (zie de toelichting onder het artikel).
Maatwerkafspraken met grote impact
Nobian is momenteel het enige bedrijf dat maatwerkafspraken met de Rijksoverheid heeft gesloten om te verduurzamen. Het bedrijf, dat onder andere zout, chloor en energie produceert en werkt aan de ondergrondse opslag van energie in zoutcavernes, gaat onder meer indampingsinstallaties voor zoutproductie – waarvoor stoom wordt geproduceerd met aardgas – vervangen door industriële warmtepompen op elektriciteit.
“Onze energiekosten vormen 60 tot 70% van onze totale kosten, dus een betaalbare en betrouwbare energievoorziening heeft altijd onze aandacht,” legt Poppen uit. “Eind jaren ’80 stapten we over op warmtekracht en zo’n vijftien jaar geleden namen we groene stoom in van EEW en Eneco. Nu willen we maximaal overschakelen op elektriciteit. Een steeds groter deel van de energie die we gebruiken, komt uit hernieuwbare bronnen. Nobian’s doel is om in 2040 100% hernieuwbare energie te gebruiken, waarbij we steun krijgen van de overheid via deze maatwerkafspraken om dit doel met tien jaar te versnellen. Momenteel is het aandeel hernieuwbare energie in onze productie al meer dan de helft.”
Nobian houdt wel een energiemix aan: “We behouden een stoomcontract met EEW en schaffen een hybride stoomketel op waterstof aan als back-up voor de stoomlevering. De groene waterstof hiervoor komt uit ons eigen productieproces. Dit wordt nu vooral nog ingezet als tweede brandstof in onze energiecentrale, maar in de toekomst kan dit mogelijk gebruikt worden voor het balanceren van het waterstofnetwerk.”
De beoogde resultaten van deze maatwerkafspraken zijn indrukwekkend: “We besparen jaarlijks 300 kiloton CO2, 165 miljoen m³ gas en 200 ton NOx – vergelijkbaar met de uitstoot van 45 boerderijen. Bovendien levert het een miljoen m³ extra water op. Nu koelen we het verdampte water uit de pekel nog met zeewater. Na elektrificatie gebruiken we minder zeewater en kunnen we een groot deel van de damp opvangen en hergebruiken als proceswater.”
Gevolgen voor het hele Chemie Park
De maatwerkafspraken hebben ook gevolgen voor het Chemie Park en de afnemers van Nobian als energieleverancier op het park. Poppen: “Onze afnemers willen zelf ook verduurzamen. Onder leiding van SBE zijn we bij elkaar gaan zitten en zo is NEO, Nieuwe Energie Oosterhorn, tot stand gekomen. We hebben de toekomstige energievoorzieningen op en om het park in kaart gebracht om vraag en aanbod beter op elkaar af te stemmen. Het initiatief van SBE werkt als katalysator voor de verduurzaming van het hele Chemie Park.”
“Bedrijven bevinden zich op het Chemie Park, omdat ze elkaar versterken”, vervolgt Poppen. “De kracht van de Eemsregio ligt in de ruimte, mogelijkheden en infrastructuur voor circulaire industrie. Door in clusters te denken, kunnen we bedrijven samenbrengen die elkaar versterken en bijdragen aan de energie-infrastructuur en circulariteit in de chemie. Dat vereist wel keuzes in het gebruik van de ruimte en in welke producten en grondstoffen je wilt ontwikkelen. Daarvoor is regionale afstemming essentieel.”
Samenwerking in de triple helix
Volgens Poppen moet die regionale afstemming op alle niveaus plaatsvinden: “Dit kan alleen vanuit een samenwerking tussen bedrijven, overheid en opleidingsinstituten – de triple helix. Daarvoor zijn transparantie en openheid cruciaal, ook als het moeilijk wordt. Juist dan is een organisatie als SBE nodig om als onafhankelijke partij de verbindende rol te vervullen.”
“Op het Chemie Park is die samenwerking door de jaren heen sterk verbeterd,” voegt Poppen toe, die zelf lid is van het Algemeen Bestuur van SBE. “De participatie is gegroeid. Als Nobian zijn we veel transparanter geworden. Het is nu veel meer een ‘meeting of participants’ met een constructieve, prettige samenwerking.”
“De participatie is gegroeid. Als Nobian zijn we veel transparanter geworden. Het is nu veel meer een ‘meeting of participants’ met een constructieve, prettige samenwerking.”
Netwerkuitdagingen en flexibiliteit
De capaciteit van het elektriciteitsnetwerk vormt een grote uitdaging voor elektrificatie. Het huidige netwerk kan niet altijd aan de piekvraag voldoen. Poppen: “Het is een afweging van risico’s die bij bedrijven zelf moet liggen: wil je altijd stroom tegen hoge netwerkkosten, of is dat niet strikt noodzakelijk waardoor je veel geld kunt besparen? Voor ons is beschikbaarheid minder belangrijk dan de kosten. We passen ons daarop aan.”
“Dat doen we al in onze fabriek,” legt hij uit. “We dragen bij door op piekmomenten af te regelen. Vroeger was dat ondenkbaar, nu is dat standaard procedure. We krijgen een signaal en hebben dan 15 minuten om af te regelen. Onlangs hebben we een proef gedaan om na het signaal volledig automatisch af te regelen, wat al behoorlijk goed ging. Dat vind ik zo mooi aan Nobian: we zijn voortdurend bezig ons aan te passen aan de veranderende omgeving. We zijn een zeer flexibele organisatie die voorop loopt als het gaat om duurzaamheid.”
Oproep voor betere coördinatie
Een andere grote drempel voor industriële elektrificatie is de betaalbaarheid van elektriciteit. “De hoge nettarieven verzwakken de concurrentiepositie van de Nederlandse industrie enorm,” waarschuwt Poppen. “Dat kunnen we niet alleen oplossen. We moeten ons samen sterk maken, samen met overheid en afnemers. Lokale energiehubs zijn goed, maar alleen massa zorgt voor stabiliteit in een energienetwerk. Hubs kunnen dus nooit volledig los van het netwerk opereren.”
Hij sluit af: “Voor een gezonde energiemix is een consistent landelijk en Europees langetermijnbeleid nodig over hoe die energiehuishouding eruit moet zien. Doordat die coördinatiemechanismen nu ontbreken is er veel onduidelijkheid en onzekerheid. We moeten verder vooruitkijken, de toekomst vormgeven en grote stappen durven nemen. China doet dat al en haalt ons nu in.”
Over de Industrie Agenda
Op 3 juni bestaat SBE 50 jaar. Dit moment grijpen we niet aan om terug te blikken, maar om vooruit te kijken. Samen met leden, overheden en kennisinstellingen werken we aan een nieuwe Industrie Agenda. Deze bouwt voort op de succesvolle versie uit 2017 waarmee SBE de route wees naar klimaatneutraal produceren in de Eemsregio.
De nieuwe Industrie Agenda gaat verder: met de agenda slaat SBE een brug tussen de economische en sociale opgaven in de regio. Betaalbare energie en een goed vestigingsklimaat in een omgeving waarin het goed leven is en er voldoende mogelijkheden zijn om je te ontwikkelen.
De agenda wordt een oproep tot actie. Een uitnodiging om samen te werken aan brede welvaart in de regio. Ons doel is duidelijk: een aantrekkelijk en toekomstbestendig Noord-Groningen. En dat lukt alleen als we samenwerken.
Updates ontvangen? Schrijf u in voor onze nieuwsbrief of volg ons op LinkedIn!
-
Over ons
-
Thema's
-
Sectoren
-
Contact
Duurswoldlaan 2
9936 HA Farmsum
